Lupe Fiasco- Tetsuo & Youth [January 20, 2015]

Nikt, nawet wasz ulubiony recenzent, nie wierzył chyba w 2010, na samiuśkim początku zabaw w krytykę muzyczną, że spotkamy się w tym samym miejscu 5 lat później, a popularność rapbzdur będzie na naprawdę zadowalającym poziomie. Wszystkim fanom, krytykom konstruktywnym i destruktywnym, czyli po prostu frustratom muszę jakoś chyba podziękować. Dzięki więc, chopy. Szczególne podziękowania dla tych, którzy byli ze mną od Dnia Zero, czyli, nie ukrywajmy, dość komicznej z dzisiejszej perspektywy recenzji "Blueprint 3" króla.
Niezmiernie miło mi jest zatem otworzyć ten 5 rok funkcjonowania bloga recenzją płyty wyjątkowej.
Lupe Fiasco nie pierwszy raz jest bohaterem moich literek, była recenzja dla glamrap, była krótka apologetyczna notka na blogu, która z racji zamieszania diakrytycznego może mieć dość niefortunny tytuł. Jako wiernego fana cieszy mnie więc niezmiernie, że Lupe wrócił. Z długiej podróży, poobijany, bogatszy o wiele kopów w zad, ale jednak zwycięski. Wielki. Totalny. Ktoś postawił fajną tezę, że "Tetsuo & Youth" to takie "MBDTF" dla Lupego, co mi pozostaje innego niż podpisanie się obiema rękami?

Mogę powiedzieć o sobie, że z raperem z Chicago jestem od samego początku, od pierwszego kawałka, od pierwszego Farenhajta. Nie boję się stwierdzenia, że to najbardziej utalentowany raper zrodzony w XXI wieku, ale nawet nie to powoduje u mnie zawsze tęskne wypatrywanie kolejnych klasyków od tego pana.
Wiecie, jak sieah wam mówi, że kupił sobie nowy krawat, to znaczy to mniej więcej tyle, że takowy krawat faktycznie znalazł drogę do mojej szafy. Zapłaciłem polskimi złotymi, podziękowałem grzecznie pani sprzedawczyni (studentce z Tłuszcza, która zapewne marzyła o karierze aktorki), zamknąłem za sobą drzwi i udałem się pieszo do miejsca mego zamieszkania, w spokojnej i zielonej, acz niekoniecznie tej bananowej Wilanowszczyźnie. Można by tę dość nudną historyjkę tworzyć na sto sposobów i wynik zawsze będzie taki sam, za 2 dni w ogóle o tym wydarzeniu bym zapomniał na rzecz innych ważkich eventów.
Lupe tak nie robi. On w tej historii zawrze cierpienie chińskich dzieci szyjących ów krawat, samobójstwo szefa mennicy z lat 60-tych, ojcowską przemoc domową w domu studentki z Tłuszcza skutkującą niechcianymi, kazirodczymi narodzinami, krew powstańców warszawskich zmywanej z tych samych drzwi, których ma ręka dotykała, przypomni, że Wilanów zbudowano wysiłkiem czarnych niewolników (to by dopiero było!) i na sam koniec wytknie sieahowi, że był niemiły dla swojego chomika 15 lat temu (Kapitanie Planeto, spoczywaj w pokoju).
Historia opowiadana przez dobrego zioma sieaha może co najwyżej skończyć jako anegdotka na przyjęciu urodzinowym u ciotki z prowincji, u Lupe zawsze o COŚ chodzi, zawsze jest fakenowe drugie dno, nigdy nie można sobie przy jego muzyce po prostu usiąść i zrelaksować się, zapalić, napić się, odpłynąć myślami do lepszych dni, które jakoś zawsze muszą znajdować się już za nami.
Fiasco zmusza słuchacza do ciągłej uwagi, przez co fani "bujanka" i "banglanka" mogą się czuć mocno niedowartościowani po wysłuchaniu, mogą mieć wrażenie, że ktoś ich oszukał, że nie doczekali się bangerków, a ludzie dookoła się z nich okrutnie wyśmiewają, bo przecież w kawałku XX wcale nie chodzi o to, tylko o coś zupełnie innego. Co ciekawe, banglankowcy wcale nie muszą się mylić i mogą zawiłości tekstowego banglanka interpretować poprawnie, zresztą w takim samym stopniu poprawnie jak obozy przeciwne. Twórczość Lupego daje szerokie pole do własnych rozumowań, niczym dobry wiersz. Chciałeś wieszcza, to masz, zostaw może poetyckiego Eldokę i zobacz jak robią to profesjonaliści...

a może powinieneś właśnie słuchać do oporu Eldoki a "Tetsuo & Youth" olać? No właśnie, co ciekawe, na DOKŁADNIE to pytanie Lupe na tej płycie odpowiada...


a może nie odpowiada wcale?
Musisz sam zobaczyć w następnych akapitach...

a może nie zobaczysz bo dalej jest pusta strona? Co tak naprawdę wiemy o pustce?
No dobra dobra, nie przeginając już może, przejdę do uzasadnienia tak wysokiej oceny, choć to pierwszy wpis od tak dawna, nie obiecuję, że znowu w pewnym momencie nie odpłynę w jakieś, mniej lub bardziej ciekawe, dygresyjne banglanko.

Część 1- Bez CAE nie podchodź.

Zawsze uważałem, że to naprawdę miłe, jeśli raper stara się, by jego płyta opowiadała jakąś historię. Może to być historia zwykłego chłopaka w złym środowisku, jak to było u Lamara, może być komiksowa, noire'owa otoczka jak na ostatnich dokonaniach Ghostface'a, słowem- rap wg mnie historiami stoi. Nie braggadocio, nie kawałkami o seksie, dupach, blantach, prawdziwości swojej i swojej muzyki. Jeśli śledzicie karierę Fiasco odrobinę dłużej niż od czasu jego twitterowych beefów z całym światem, to wiecie, że storytellingi to jego mocna strona i by to potwierdzić i jednocześnie nie nękać was prehistorią przypomnę w tym miejscu choćby "Unforgivable Youth" z poprzedniego albumu. Nie sposób nie zauważyć, że w przypadku "Tetsuo & Youth" writing rapera stał się odrobinę bardziej hmmmm... transcendentny. Wielu rzeczy trzeba się tu domyślać, są podane odrobinę mniej na tacy niż zwykle, już nawet nie porównując tego do upośledzonych konkurentów rapera w mainstreamie, ale do "Food & Liquor 2".
Już, rozpoczynający się po klimatycznym, instrumentalnym intro, prawie dziewięciominutowy "Mural" porusza w jednej zwrotce tyle tematów, co inni raperzy w przekroju całej dyskografii. Z tegoż to tracku dowiemy się, pomiędzy 100 innych faktów, tego, że Fiasco lubi kreskówki. W perspektywie tej płyty ta nerdowatość Lupego, znana i ceniona od lat, jest dość istotna, bowiem nawiązań do gier komputerowych mamy tu całkiem sporo i to nie tylko na kończącym całość "They.Resurrect.Over.New.", tytułem i klimatem nawiązujący do kultowej już pozycji w kinematografii.
Swoją drogą najzabawniejszą literaturą od stuleci jest chyba zbiór przepowiedni na temat tego, jak rozwinie się technika w ciągu następnych 50 lat. Z dzisiejszej perspektywy wspomniany film może co najwyżej budzić uśmieszek politowania, nieprawdaż? Cóż, powiedzenie że "technika nie nadąża za science fiction" czasem potrafi się zamachnąć ostrzem obusiecznym.
No, ale wracając do opowiadania historii, to warto przy odsłuchu zwrócić uwagę na "Prisoner 1 & 2", na którym to autor wciela się perfekcyjnie najpierw w zabiedzonego nędzą klienta zakładu penitencjarnego, buduje wokół niego tradycyjną dla siebie potężną ścianę backgroundową by następnie sportretować człowieka patrzącego na to wszystko z drugiej strony krat. Klawisz łamie niestety stereotyp jowialnego grubaska wpojony nam przez świadectwo Ricka Rossa i jest oczywiście kawałem skurwysyna, który ma wytłumaczenia na każdy swój niecny czyn. Naturalnie Lupe nie byłby sobą, gdyby ten kawałek... faktycznie był o więzieniu. W pewnym wywiadzie chłopak stwierdził, że song może równie dobrze opowiadać o jego relacjach z Atlantic albo o dobrym kumplu Chillu (tym, który to wg Twittera rapera negocjował ponoć jeszcze jakieś warunki kontraktu z ową wytwórnią, ciekawe, ciekawe).
Wiecie panowie jak jest, mógłbym tu po kolei rozbierać na czynniki pierwsze lirykę wszystkich tracków, poniekąd to zrobię, ale tym, którym nie chce się czytać dalej powiem jedno- ta płyta oferuje zarówno rozrywkę, jak i wyzwanie.
Wyzwaniem na pewno są utwory niejednoznaczne, mgliste, melancholijne. Niektóre są łatwe do odgadnięcia, jak choćby "Dots & Lines" (boje z Atlantic, gustownie zawoalowane) czy "Body Of Work", opowiadające o rzemiośle rapera, może nie tak spuszczające koparę na ziemię jak wybitne "Form Follows Function" z poprzedniej płyty, ale nadal bardzo zacne, godne pochwały.
Wyzwaniem jest seria 3 lirycznych morderców, następujących zaraz po sobie. "Deliver", "Madonna (And Other Mothers In The Hood)" i "Adoration of the Magi" to tekstowe pomniki, najeżone ukrytymi znaczeniami, świetnie wplecionymi biblijnymi nawiązaniami bez żadnych kompleksów idących w parze z nawiązaniami do kultowych tytułów branży cyfrowej rozrywki (takiej pisanej w C++, bo ja już wiem, co wy tam sobie kojarzycie), wspomnianą transcendencja, która jednak kierowana przez wprawne pióro Lupego uparcie pokazuje nam swoje związki z realnym światem, z gettem, ze znojem i bólem matki wychowującej dziecko w nieciekawych realiach. Dostawca pizzy to tylko symbol, metafora, a jednocześnie całkiem realny obraz tego, co się dzieje w dzielnicach, w których nie zatrzymują się autobusy.
Rozrywką może być, jeśli pozwolicie, na przykład "Chopper", które, choć bynajmniej nie zwolnione z obowiązku posiadania drugiego dna (pochwała przemocy? hmmm? na pewno?), może przypaść do gustu ludziom spragnionym trochę bardziej bębniących klimatów, tym bardziej, że jest on też pełnokrwistym posse cutem, nawet jeśli panowie nie do końca dorastali i bujali się razem.
Trochę wytchnienia i motywacji zapewni też "Blur My Hands", na którym to Guy Sebastian tym razem nie psuje odbioru, a sam Lupe opowiada o rzeczach trochę bardziej bliskich przeciętnemu zjadaczowi płyt z torrentów. Odrobina ciekawego bragga, trochę o przełamywaniu własnych słabości (wspomina m.in. Terry'ego Foxa, warto sobie sprawdzić jego bio). Motywy odrobinę samobójcze z "No Scratches" mogą niektórych zniechęcić do tego w zasadzie przyjaznego radiu i w zasadzie opowiadającego o związkach utworu, ale jego chyba też zaliczę do strony rozrywkowej.
Wyzwaniem będzie słownictwo, mistrzostwo pióra Lupe'go, rozrywką udane (w końcu) refreny, przewijająca się tu i tam cudna Nikki Jean, fajny klimat, spokojny, relaksujący momentami, wyzwaniem będzie skupienie się na historiach, rozrywką frajda przychodząca jedynie wtedy, gdy owe skupienie nie spada poniżej 100%. Wyzwaniem długość tracków, wytchnieniem i urozmaiceniem udane featuringi. Dobra mordeczka Trae the Truth zawsze i wszędzie jest mile widziany, Ab-Soul będzie mógł pretendować w grudniu do tytułu gościnki roku, a Terrace Martin stworzył, tradycyjnie już zresztą, magię na swoim saksofonie, która każe przewijać i słuchać jeszcze raz wcale przecież nie najlepszy utwór na tym LP.
Ze względu na skomplikowanie liryczne nie jest to może płyta dla każdego, ale na pewno jest bardziej przyswajalna niż "F&L2", do którego bez słownika w zasadzie nie było sensu podchodzić. Raper jest geniuszem, to albo się wie, albo się tego dopiero dowie w najbliższym czasie, zrób sobie przysługę i przygotuj się na to objawienie, by potem nie wyglądać głupio w towarzystwie.

Część 2- Potęga sprawdzonych rozwiązań.

Jeśli coś bardziej cieszy mnie, jako wiernego kibica pana z Chi-Town, niż tradycyjnie świetna warstwa tekstowa, to fakt praktycznie bezbłędnego dopracowania brzmienia CAŁOŚCI prezentowanej tu płyty. Nie jest już tak, że płyty Lupe Fiasco są przeznaczone tylko dla fanów Canibusa, którzy szukają i oczekują trudnych słów i naukowego slangu. "T&Y" to płyta, którą docenią nie tylko nerdy takie jak ja, które potrafią 31 grudnia spędzić programując Odwrotną Notację Polską w Visual Studio.
Dzieje się tak przede wszystkim ze względu na pewnego rodzaju wygładzenie kanciastych często podkładów, na których raper lubił śmigać. Można spokojnie powiedzieć, że nowy album ma w pełni profesjonalną warstwę muzyczną, doglądaną przez takich fachowców od hitów jak DJ Dahi czy S1, znany szerzej w kręgach podziemnych ze względu na Strange Fruit Project.
Warto zwrócić uwagę na dość często przewijające się w bitach smyczki, bardzo istotny element budujący klimat m.in. w "Prisoner 1 & 2", czy dęciaki, nie tylko ze względu na brawurową jazdę bez trzymanki od Terrace'a, ale choćby za to, jak uzupełniają i świetnie wpasowują się w treść przekazywaną np. na "Little Death" czy "Adoration Of The Magi". Nadaje to płycie pewnego rodzaju "orkiestrowości", wybornie dobrane instrumenty nie tylko akcentują pewne rzeczy, ale także udanie spajają całość.
Pewnego rodzaju ewenementem jest tu oczywiście "Chopper", który pulsuje i dudni w sposób, jakiego można by się spodziewać u jakiegoś A$AP Ferga bardziej, surowe, jakby wyciosane z jakiegoś obdrapanego blokowiska "Deliver" oraz w jakiś sposób, sterylne, futurystyczne, elektroniczne "They.Resurrect.Over.New.", choć jak można chyba zauważyć, stanowią one jedynie słuszne tło.
Poza tymi wyjątkami, produkcja jest spokojna, stonowana, podkreślana owymi smyczkami/dęciakami, nawet harmonijką.
Nie ma się tu o co skaleczyć, żadnego brzeszczota muzycznego, żadnej praktycznie muzycznej wpadki. Nie powiedziałbym, że w kwestii dźwiękowej mamy tu jakąś rewolucję, ale zdecydowanie przypadek idealnego dopasowania, skrzętnie dobranego, na pewno kilka razy wysłuchanego zestawu bitów, którego polubić może każdy.
Być może właśnie ta uniwersalność to największa jego zaleta, bo z rewolucjami bywa różnie, sam Lupe chyba może być tego najlepszym świadectwem, bo chyba pamiętacie to?

Interesująco również prezentują się przerywniki, "Summer" to spokojne, sielskie, beztroskie, właśnie letnie, jakby stworzone do definiowana ciszy przed burzą, intro przygotowujące słuchacza na "Mural", "Winter" jest mroczne, przygnębiające, duszne, za to wieńczące całość "Spring" jest przyjemne, pogodne, cieszące ucho śmiechem dzieci, dającym nadzieję, uświadamiającym, że życie rodzi się na nowo. Nie zawsze jaram się instrumentalnymi wstawkami na "normalnych" płytach, niemniej te tutaj stanowią istotne i co ważne wartościowe uzupełnienie reszty tracklisty.

Część 3- Znów z tarczą.

Wszyscy wiemy, że Lupe to raper z dość trudną historią kariery. Perypetie z Atlantic mogłyby posłużyć za scenariusz do jakiejś 10-odcinkowej telenoweli o ludzkim frajerstwie i chciwości rekinów biznesu. Cieszy mnie jednak, że chłopak wyszedł z tego wszystkiego zdrowy na umyśle. Cieszy mnie też, że umiejętnie buduje nastrój na najnowszej płycie, jak za dawnych czasów, na debiucie czy na "The Cool". Fajnie naprawdę usłyszeć, że wywalił z tracklisty Ricka Rossa, Big KRIT'a czy Chrisa Browna, bo nie pasowali mu do koncepcji, świadczy to o tym, że w końcu chłopak ma pełen spokój przy tworzeniu i że nie zależy mu na listach przebojów, co również się chwali.
Trudno w tym wieku w jakiś sposób wykrzesać ze mnie łzy, więc nie będzie to może przeżycie tego kalibru, ale na pewno cd dostarcza swego rodzaju nostalgii. Potęga przekazu i magia wieloznaczności robią swoje, przez co proste i życiowe w sumie historie opowiedziane przez Lupe zyskują zupełnie nowe znaczenie. Jezus Chrystus, Mortal Kombat, Double Dragon, 3 Mędrców, Więzienie, Atlantic Records- głowę mam pełną interpretacji, nowych słów i faktów, czyli, ktoś mniej delikatny mógłby powiedzieć, standard przy tym raperze. Teraz jednak wydaje mi się to znacznie uderzające, niż przy okazji dobrego przecież "F&L2".
Symbolika odgrywa tu niebagatelną rolę, symboliczny być może jest więc także featuring na ostatnim tracku, jako swoiste przekazanie znicza olimpijskiego w godne, co by nie mówić, ręce. Pewnego rodzaju pożegnanie?
Były plotki swego czasu, że Lupe ma zamiar kończyć karierę po nagraniu tej płyty. Jeżeli tak by się stało, to nowy album to prawdopodobnie najlepszy kondukt pogrzebowy, jaki ludzki wysiłek może kupić.
Jak na rapera z nożem na gardle to Fiasco w brawurowy sposób... zlekceważył presję i zrobił to, co robi najlepiej. To nie jest Lupe kłócący się o pierdoły na twitterze, przyjmujący ciosy od jakichś niegodnych zapamiętania pionków, zaplątany w chaosie i walce z własną wytwórnią. Zupełnie jakby wrócił do lat 2006-2007, wzbogacił to wszystko jeszcze sporą dozą melancholii i stworzył już nawet nie płytę, a dzieło.
Dzieło, którego nie dasz rady poznać za pierwszym razem, którego nie możesz schować na półkę po pierwszym odsłuchu z adnotacją "fajne bity, dobre flow!". Słuchając tej płyty raz, pobieżnie, na odwal się, krzywdzisz, mordujesz sztukę. Je suis Lupe.